Dale

Dale – miasto i królestwo ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia. Nie wiadomo kiedy dokładnie powstało, być może po 2590 roku Trzeciej Ery[3], kiedy to krasnoludowie powrócili do Ereboru. Dale stało się stolicą i głównym ośrodkiem królestwa o tej samej nazwie. Przez kolejne lata rozwijało się bardzo pomyślnie, było ważnym ośrodkiem handlowym. Swoją świetność i dobrobyt zawdzięczało przyjaźni z krasnoludami z plemienia Durina. W zamian głównie za żywność, mieszkańcy miasta otrzymywali znakomite krasnoludzkie wyroby z metalu, przede wszystkim broń. Wielu rzemieślników z Dale uczyło się tajników kunsztu od ereborskich mistrzów. Oba królestwa łączył zapewne sojusz. Ten pomyślny okres został jednak gwałtownie przerwany, gdy w 2770 roku Trzeciej Ery smok Smaug zdobył Erebor i zniszczył królestwo krasnoludów. Wkrótce zaczął atakować Dale, zabijając mieszkańców i niszcząc miasto. W walce z bestią zginął król Girion, a resztki tamtejszej ludności uciekły na południe, do Esgaroth. W stanie kompletnej ruiny Dale pozostawało niezamieszkane przez wiele lat, aż do 2941 roku. Odnowienie Dale przyszło po zabiciu Smauga i Bitwie Pięciu Armii. Odbudował je Bard Łucznik, potomek Giriona i zabójca smoka. Za rządów jego i jego następców, Baina i Branda, Dale odzyskało dawną świetność. Granice królestwa zaczęły sięgać daleko na wschód i południe. Odżyły również przyjazne i serdeczne kontakty z odnowionym państwem krasnoludów w Ereborze, którym władał Dáin II Żelazna Stopa. Za rządów Branda pojawiło się zagrożenie, Easterlingowie, sojusznicy Saurona, który wysłał poselstwa z groźbami do Dale. Podczas Wojny o Pierścień siły Władcy Ciemności zaatakowały królestwo. W wyniku bitwy o Dale samo miasto zostało zajęte, lecz większość wojowników i mieszkańców schroniła się w Ereborze. Po upadku Saurona wraz z krasnoludami wyparli oni najeźdźców. W Czwartej Erze Dale rozkwitało, ciesząc się opieką Zjednoczonego Królestwa Arnoru i Gondoru.

Erebor

Erebor, Samotna Góra – góra w północno-wschodnim Rhovanionie, królestwo krasnoludów, jedna z siedzib plemienia Durina. Miasto krasnoludów zostało założone w Ereborze w roku 1999 TE przez Thráina I. Pod górą odnaleziono bogate złoża minerałów i kontynuowano prace kopalniane. Najcenniejszym klejnotem był tzw. Arcyklejnot, Serce Góry. Krasnoludowie żyli w pokoju z ludźmi Dale i Esgaroth. Czerpali olbrzymie zyski z handlu, a Erebor przeżywał czas rozkwitu. W 2770 roku królestwo krasnoludów zostało zaatakowane przez smoka Smauga ze Zwiędłych Wrzosowisk, który zdobył Erebor, mordując tysiące mieszkańców. Ocaleli, na czele z królem Thrórem i jego rodziną, uciekli na południe. Smaug sprawował władzę nad górą do 2941 roku, kiedy to do Ereboru dotarła wyprawa wnuka króla Thróra, Thorina II Dębowej Tarczy. Gad nie zdołał go schwytać, postanowił jednak zniszczyć Miasto na Jeziorze za udzieloną pomoc kompani Thorina. W wyniku ataku całe miasto spłonęło, lecz sam smok również zginął, zabity przez łucznika Barda. Wkrótce doszło do konfliktu o skarby znajdujące się we wnętrzu Ereboru. Zakończył się on Bitwą Pięciu Armii, w wyniku której połączone siły krasnoludów, ludzi i elfów zdołały rozbić armię orków pod wodzą Bolga. W batalii poległ jednak Thorin, dziedzic Ereboru. Władcą został wtedy jego krewniak, Dáin II Żelazna Stopa z Żelaznych Wzgórz. Pod jego rządami rozpoczęto odbudowę zrujnowanego królestwa. Zawarło ono pokój z również odnowionym Dale oraz z elfami z Mrocznej Puszczy. Handel na nowo rozkwitł, gospodarka odżyła, państwo zaczęło rozwijać się bardzo dobrze. Podczas Wojny o Pierścień Sauron próbował pozyskać Erebor jako sojusznika. Spotkawszy się ze zdecydowaną odmową wysłał sprzymierzonych Easterlingów przeciwko krasnoludom. Najazdowi stawiły czoła sprzymierzone siły Ereboru i Dale. W bitwie poległ król Dale, Brand, wnuk Barda, oraz król Dáin II Żelazna Stopa. Obrońcy jednak zamknęli się we wnętrzu Samotnej Góry, która została oblężona przez wroga. Na wieść o upadku Saurona nieprzyjaciół ogarnęła panika. Krasnoludowie i ludzie pod przywództwem Thorina III Kamiennego Hełmu i Barda II wykorzystali to i zaatakowali ich, zwyciężając. Po zakończeniu Wojny o Pierścień Erebor przeżywał czas świetności. Skolonizowano Błyszczące Jaskinie i prawdopodobnie Morię. Podpisano również pakt ze Zjednoczonym Królestwem Arnoru i Gondoru. Zapewniło to krasnoludom opiekę potężnego mocarstwa. Za czasów Durina VII krasnoludowie powrócili do starego królestwa Khazad-dûm.

Gondor

Gondor (sin. Kamienny Kraj) – Królestwo Gondoru zostało założone razem z królestwem Arnoru przez Elendila w 3320 Drugiej Ery po zatopieniu Númenoru. W czasie Wojny o Pierścień Gondor leżał na południe od Rohanu i na zachód od Mordoru, nad Zatoką Belfalas, jednak w czasach swojej największej świetności, które przypadają na jedenasty wiek Trzeciej Ery, rozciągał się od Pól Celebrantu na północy do Umbaru na południu i od Morza Rhûn na wschodzie po Gwathló na zachodzie. Królowie z rodu Anáriona władali Gondorem do roku 2050 Trzeciej Ery, kiedy to zaginął ostatni potomek tej linii, Eärnur. Od tego czasu krajem rządziła dynastia Namiestników. Pod koniec Trzeciej Ery, w czasach, w których toczy się akcja Władcy Pierścieni Namiestnikiem Gondoru był Denethor II. Po jego śmierci władzę w Gondorze przejął król Elessar, dziedzic Isildura, który ponownie zjednoczył oba królestwa Dúnedainów na wygnaniu. Kolejnym namiestnikiem, na usługach króla Elessara, został Faramir, syn Denethora II. Składała się z wysokich dostojników oraz władców poszczególnych lenn na ziemiach królestwa. Niewątpliwie również każdy namiestnik był członkiem tej rady. Miała ona głos doradczy i mogła sugerować monarsze sposób podjęcia jakiejś decyzji (pełniła rolę analogiczną jak Rada Berła w Númenorze czy Rada Królestwa Północy w Arnorze). Jednak w latach 1944–1945 Trzeciej Ery znaczenie Rady wzrosło: kiedy bowiem w bitwie zginął król Ondoher i jego synowie (Artamir oraz Faramir), to właśnie Rada zadecydowała o objęciu tronu przez Eärnila II i odrzuceniu roszczeń księcia Arvedui z Arthedainu. Za czasów namiestników rządzących Gondorem (od 2050 do 3019 roku Trzeciej Ery) Rada istniała nadal. Odgrywała taką samą rolę, jak za panowania monarchów. Namiestnik jednak nie musiał postępować zgodnie z tymi wskazówkami. Szczególnie znany z tego był Denethor II: (...) zazwyczaj narzucał swoją wolę Radzie, (...) słuchał rad, ale potem robił zawsze wszystko wedle własnej myśli (tak było podczas narad w trakcie oblężenia Minas Tirith). Król Elessar, przywróciwszy monarsze rządy w Gondorze, również miał u swego boku radę. Zwano ją Wielką Radą Gondoru. Miała ona prawo wypowiadać się we wszystkich ważnych kwestiach, dotyczących zarówno kraju, jak i zagranicy. W jej skład wchodzili dowódcy wojskowi, władcy lenn oraz (jako główny doradca) namiestnik.

Mordor

Mordor (sin. Czarny Kraj) – kraina położona w stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia, siedziba Saurona. Jej szczegółowe opisy znajdują się we Władcy Pierścieni. Zamieszkiwali ją słudzy Saurona, m.in. orkowie, trolle i Nazgûle. W kraju tym znajdowała się forteca Saurona, Barad-dûr oraz Orodruina, wulkan, miejsce wykucia Jedynego Pierścienia. Morgoth stworzył Górę Przeznaczenia już w Pierwszej Erze. Po obudzeniu się ludzi Drúedainowie przeszli na południe od Mordoru i jako pierwsi z Drugiego Plemienia przebyli Anduinę, prawdopodobnie w pobliżu Cair Andros. W Czarnym Kraju zamieszkała Szeloba uciekająca przed armiami Valarów podczas Wojny Gniewu. Sauron przybył do Mordoru dopiero około 1000 roku Drugiej Ery. Wybudował tam swoją potężną twierdzę Barad-dûr i wykuł w Orodruinie Jedyny Pierścień. Rządzący z Mordoru Sauron zaczął podporządkowywać sobie coraz więcej terenów. Rozpoczął wojnę z Eregionem i odzyskał większość Pierścieni. Gdy kontrolował już prawie cały Eriador, jego plany podbicia Lindonu pokrzyżowała flota Númenorejczyków wysłana przez Tar-Minastira. Sauron ledwo umknął do swojego państwa i od tamtej chwili zaczął uzależniać od sobie Easterlingów i Haradrimów. Pod koniec Drugiej Ery ogłosił się Królem Ludzi. Nie spodobało się to Tar-Calionowi, który postanowił pokonać swojego rywala. Król Númenoru na czele swej floty wylądował w Umbarze i pomaszerował dalej na Mordor. Słudzy Saurona, widząc jego potęgę, zaczęli opuszczać swojego pana, więc ten oddał się dobrowolnie w niewolę. Po Upadku Mroczny Władca wrócił do swojego kraju i zaczął odbudowywać siły. Nieświadomi niczego Númenorejczycy założyli Gondor u podnóży Czarnego Kraju. Sauron zapałał gniewem, gdy dowiedział się, że Elendil przeżył. Orodruina znów wybuchła i wtedy Gondorczycy nadali jej nazwę Amon Amarth – Góra Przeznaczenia. Najpierw siły zła zdobyły Minas Ithil, a rosnące w nim Białe Drzewo zostało zniszczone. Isildur jednak uciekł i zabrał ze sobą sadzonkę Drzewa. Osamotniony Anárion bronił Osgiliath i zdołał odepchnąć nieprzyjaciela w góry, Tymczasem na północy zawiązano Ostatni Sojusz, który miał pokonać upadłego Majara. Bitwa na Dagorlad została wygrana przez ludzi i elfów i tym samym rozpoczęło siedmioletnie oblężenie Barad-dûr. W końcu Sauron stanął do walki i zabił Gil-galada oraz Elendila, sam jednakże został przez nich powalony. Isildur odciął mu z ręki Pierścień, lecz go nie zniszczył, co pozwoliło przetrwać Czarnym Jeźdźcom i fundamentom Czarnej Wieży. Gondorczycy w górach postawili twierdze, które miały za zadanie pilnować, aby zło nie wydostało z Mordoru. Jednak już za panowania Atanatara II zaniedbano tę kwestię, a podczas Wielkiego Moru straże całkowicie odwołano. W opuszczonej dotąd krainie pojawiły się Nazgûle i w 2002 roku Trzeciej Ery zdobyły Minas Ithil, które nazwano Minas Morgul. W 2941 Sauron powrócił z Dol Guldur i zakończył odbudowywanie Barad-dûr. W Mordorze zaczęli się zbierać wszyscy sojusznicy Saurona, w tym Easterlingowie i Haradrimowie. Niewolnicy uprawiali ziemie wokół morza Núrnen zaopatrując armię. Kiedy bitwa na Polach Pelennoru została wygrana przez Wolne Ludy, Aragorn na czele Armii Zachodu ruszył pod Czarną Bramę. Na jego wojska wylali się słudzy Nieprzyjaciela, lecz w tej samej chwili Pierścień uległ zniszczeniu. Orodruina wybuchła, Barad-dûr legło w gruzach, a Sauron został ostatecznie pokonany. Po Wojnie orkowie zginęli lub rozproszyli się nie stanowiąc już większego zagrożenia. Nowy król Gondoru podarował niewolnikom Mordoru ziemie wokół Núrnen, a Minas Morgul zostało rozebrane.

Rivendell

Rivendell (sin. Imladris) – siedziba elfów ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia, znana jako dom Elronda z fabuły Hobbita i Władcy Pierścieni. W mitologii Śródziemia odgrywa rolę bezpiecznego miejsca, w którym pielęgnuje się tradycje i dawną wiedzę. Nazwa Rivendell jest angielską kalką sindarińskiego Imladris, co tłumaczy się na polski jako Głęboka Dolina w Rozpadlinie Gór. Oryginalnie w westronie, tłumaczonym na angielski, nazwa tego miejsca brzmiała Karningul, co znaczy Wcięta dolina lub Wyrąbana dolina. Rivendell zwane było także Ostatnim Przyjaznym Domem (w angielskim oryginale – The Last Homely House) i Ostatnim Przyjaznym Domem na wschód od Morza (The Last Homely House East of the Sea). W Hobbicie zostało także nazwane Pierwszym Przyjaznym Domem, kiedy Bilbo i Gandalf wracali po pokonaniu Smauga. Rivendell zostało założone w 1697 roku Drugiej Ery przez Elronda i grupę Gwaith-i-Mírdain ocalałą po upadku Eregionu – stąd większość mieszkańców domu Elronda była Eldarami (m.in. Gildor, Glorfindel i Erestor) i przynajmniej niektórzy znali quenyę. Dwa lata później reszta Eriadoru została zaatakowana przez Saurona, a Rivendell opierało się oblężeniu do roku 1701, kiedy armia wysłana przez Tar-Minastira odbiła zachodnią część Śródziemia. Wtedy też w Rivendell odbyło się spotkanie, w którym wzięli udział m.in. Gil-galad, Galadriela i Elrond. Tolkien określił to grono jako „pierwszą Białą Radę”. Uczestnicy tego zebrania postanowili, że Imladris zostanie twierdzą elfów we wschodnim Eriadorze (i przejmie tę funkcję od Eregionu). Gil-galad przekazał Elrondowi Vilyę, jeden z trzech Pierścieni Władzy należących do elfów, którego odtąd Elrond używał dla zapewnienia bezpieczeństwa swojej siedzibie i zachowania jej piękna. Jednocześnie Elrond został namiestnikiem Gil-galada w Eriadorze. W roku 3431 w ramach Ostatniego Sojuszu Gil-galad i Elendil zebrali w Rivendell swoje armie. Stamtąd trzy lata później wyruszyli na wojnę w kierunku Mordoru, by zetrzeć się z siłami Saurona. W drodze powrotnej do Eriadoru Isildur został pokonany w bitwie na Polach Gladden, a wraz z nim zginęli jego trzej starsi synowie. Najmłodszy – Valandil – został z matką w Rivendell na czas wojny z Sauronem, gdzie w 3 roku Trzeciej Ery otrzymał wiadomość o śmierci ojca i braci. Dowodem były ocalałe szczątki Narsila[18][15]. Rivendell zostało prawdopodobnie po raz kolejny oblężone pod koniec XIV lub na początku XV wieku Trzeciej Ery, w trakcie wojen Arthedainu z Angmarem. W 1409 roku, gdy centrum działań wojennych znajdowało się w Cardolanie, z Rivendell oraz Lothlórien ruszyły posiłki dla obrońców Tyrn Gorthad. Po śmierci Arvedui i upadku Arthedainu, dynastia królewska przetrwała. Wnuk Arvedui, Arahael, wychowywał się w Rivendell, podobnie jak dwa tysiące lat wcześniej jego przodek, Valandil. Wtedy to Elrond wziął na przechowanie dziedzictwo linii Isildura: kopię Elendilmira wykonaną dla Valandila, resztki Narsila, berło Annúminas i pierścień Barahira. Od tamtej pory przyjęło się, że synowie wodzów Dúnedainów spędzali dzieciństwo w Rivendell. Tam też wychowywał się Aragorn II, a po tym, jak w wieku 20 lat otrzymał pierścień Barahira i szczątki Narsila, poznał Arwenę i wyruszył na wyprawy po kontynencie Śródziemia, miał jednak w zwyczaju powracać do Imladris. W 2851 roku Trzeciej Ery Rivendell było miejscem posiedzenia Białej Rady (drugiego, po spotkaniu założycielskim w 2463), na którym Gandalf przekonywał pozostałych członków Rady do przeprowadzenia ataku na Dol Guldur. Przeważyła wtedy przeciwna opinia Sarumana. W roku 2941 do Ostatniego Przyjaznego Domu przybyła Kompania Thorina. Jednym z celów wyprawy na Erebor, założonym przez Gandalfa, było zabezpieczenie Imladris i Lothlórien przed możliwym zniszczeniem przez Smauga. 61 lat później w domu Elronda osiadł przeszło stujedenastoletni Bilbo Baggins, gdy postanowił zakończyć swe podróże. To wtedy zajął się spisywaniem wiedzy przekazywanej mu przez elfów. W 3018 roku Glorfindel przywiózł do Rivendell Froda Bagginsa niosącego Jedyny Pierścień, a Elrond zapobiegł atakowi Upiorów Pierścienia na Imladris, topiąc ich konie w zburzonych wodach Bruinen. Pięć dni później odbyła się narada z udziałem niezależnie przybyłych posłów Wolnych Ludów (wszystkich wolnych ras Śródziemia), na której postanowiono zniszczyć Jedyny Pierścień. Następnie Elrond wyznaczył skład Drużyny Pierścienia i polecił przekuć szczątki Narsila w nowy miecz, który Aragorn przyjął i nazwał Andúrilem. W Dzień Środka Roku 3019 w Minas Tirith Aragorn poślubił Arwenę, a Elrond zwrócił mu ostatni przedmiot ze spuścizny królów Dúnedainów, przechowywane od ponad tysiąca lat w Rivendell berło Annúminas. Po tym wydarzeniu większość członków Drużyny Pierścienia wyruszyła do swych ojczystych stron. W drodze powrotnej do Shire’u, Frodo, Gandalf i pozostali hobbici, zatrzymali się na pewien czas w Rivendell, nim podjęli dalszą podróż.

Rohan

Rohan (sind. Kraj koni) – państwo ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia zamieszkiwane przez Rohirrimów, zwanych także „Władcami koni”. Poprzez nigdy nie złamany sojusz dzieje Rohanu są związane z Gondorem, stojącym na wyższym poziomie cywilizacyjnym. Jednak krytyka literacka mówi o Rohirrimach, że Tolkien darzył ich największym uczuciem i że w pewnym sensie zajmują centralne miejsce w utworze. Język rohirricki jest bowiem kalką mercjańskiej odmiany staroangielskiego, a rohirricka nazwa Mark oznaczająca państwo Rohanu to dawne określenie obszaru centralnej Anglii. Rohirrimowie pochodzili od potomków Nortów, Éothéodów, zgromadzonych wokół wodza Marhwiniego. Pierwotnie zamieszkiwali tereny między Samotną Skałą a Gladden. Po ok. sześciuset latach, wobec wzrostu liczebności Éothéodów i wzrostu zagrożenia z Dol Guldur, teren ten okazał się zbyt mały i niebezpieczny. Tak więc za panowania Frumgara (w roku 1977 Trzeciej Ery) na wieść o upadku Angmaru (który nastąpił dwa lata wcześniej), wyemigrowali na północ i osiedlili się między Górami Mglistymi, Górami Szarymi a Mroczną Puszczą. Nazwali ten kraj „Éothéodem”. Stolicą Éothéodu był Framsburg, warownia nazwana tak na cześć Frama, syna Frumgmara, który zabił smoka Scatha. W roku 2510 Namiestnik Gondoru, Cirion, poprosił wodza Éothéodów, Eorla, o pomoc podczas najazdu Balków. Eorl odpowiedział na wezwanie i wyruszył wraz z większością jeźdźców, zostawiając skromną liczbę dla ochrony mieszkańców Éothéodu. Jeźdźcy przybyli do Gondoru w decydującym momencie i wspomogli armię Gondoru w bitwie na polach Celebrantu, po której Cirion poprosił ich o strzeżenie prowincji Calenardhonu. Trzy miesiące później Cirion przekazał Calenardhon Éothéodom, a Eorl złożył przysięgę wiecznej przyjaźni z Gondorem, po czym wszyscy Éothéodzi przenieśli się na te tereny. Wtedy to zaczęli nazywać się Eorlingami („Ludem Eorla”). Przez mieszkańców Gondoru nazwani zostali Rohirrimami – „Mistrzami Koni”, a kraj, który zamieszkiwali – „Rohanem”. Od tego czasu Rohanem rządzili królowie z rodu Eorla. W 2758 roku Trzeciej Ery król Rohanu Helm Żelaznoręki skrył się w Rogatym Grodzie przed atakami Easterlingów. W tym okresie Dunlendingowie pod wodzą Wulfa zdobyli Edoras. Wąwóz nazwano potem Helmowym Jarem na cześć króla, który poległ i zamarzł niedaleko murów twierdzy. Odtąd przepowiednia głosiła, że Helmowy Jar nie upadnie, dopóki bronić go będą ludzie. W czasie Wojny o Pierścień Rohanem rządził jego siedemnasty król, Théoden. Wtedy też kraj ten prowadził wojnę z Isengardem, podczas której zginął królewicz Théodred. Do historii weszła bitwa pod Helmowym Jarem rozegrana w nocy z 3 na 4 marca 3019 roku, kiedy to Rohirrimowie przy wsparciu entów z Fangornu w końcowej fazie bitwy, pokonali szturmujące wojska Isengardu pomimo znacznej przewagi liczebnej przeciwnika.

Shire

Shire (ang. hrabstwo) – region ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia zamieszkany przez hobbitów. Leżał w Eriadorze, w granicach Arnoru. Jego nazwa w westronie to Sûza. Shire zostało wydzielone w 1601 roku Trzeciej Ery przez króla Arthedainu, Argeleba II, który pozwolił osiedlić się tam hobbitom pod wodzą Marcha i Blanca. Do 1630 roku w granice Shire’u przybyła większość hobbitów. Przez tysiąc czterysta lat istnienia kraiku było tylko kilka wydarzeń naruszających stabilizację: Wielka Zaraza, Bitwa na Zielonych Polach, Długa Zima, a po niej okres Chudych Lat, Sroga Zima i okres rządów Lotha Sackville-Bagginsa i Sarumana. Shire leżało na szlaku Wielkiego Gościńca Wschodniego, lecz hobbici nie wykazywali zainteresowania tym, co działo się poza granicami ich kraju. Pod koniec Trzeciej Ery bezpieczeństwo hobbitów zapewniali Strażnicy Północy.

Strona Główna