Śródziemie powstało pierwotnie jako świat dla wymyślonych wcześniej przez Tolkiena języków elfów. Były to języki znane później jako quenya, język elfów wysokiego rodu, oraz sindarin, język elfów szarych. Oba języki były spokrewnione, jako że oba wywodziły się od Pierwotnego języka elfickiego. Tolkien stworzył także systemy pisma: cirth, sarati i tengwar, oraz kilka mniej rozwiniętych języków, jak khuzdul.
Adûnaicki
Język ludzi, używany przez mieszkańców Númenoru, którego wpływy pozostały w Westronie. Był poddany wpływom języków elfickich.
Czarna mowa
Język stworzony przez Morgotha, następnie w nowszej wersji przez Saurona. W Czarnej Mowie została zawarta inskrypcja na Jedynym Pierścieniu.
Doriathrin
Był to język elfów, dialekt Sindarów z Doriathu, serca Beleriandu, uważany za najbardziej archaiczną ówczesną odmianę sindarinu. Był przeciwieństwem „współczesnego” dialektu falathrin, chociaż elfowie mówiący nimi mogli się bez problemu zrozumieć. Doriathrin zachował wiele archaicznych słów i zwrotów, które zaniknęły w falathrinie, a były uznawane za bardziej szlachetne. Doriathrin, w przeciwieństwie do innych dialektów, pozostał bez wpływów quenyi, jednak po wyjeździe Túrina Turambara z Doriathu zaczął stopniowo zanikać. Doriathrin wyszedł z użycia wraz z końcem Pierwszej Ery, po zniszczeniu Beleriandu, chociaż w Númenorze zachowały się pisma w tym języku.
Drúedainicki
Posługiwali się nim Drúedainowie (Dzicy Ludzie, Wosowie), zamieszkujący Las Drúadan. Język ten pochodził z Pierwszej Ery. Znane są tylko dwa jego słowa, Drûghu - Drúedainowie i gorgûn - ork.
Iglishmêk
Był to język migowy stworzony przez krasnoludów. W przeciwieństwie do języka mówionego (khuzdûl), iglishmêk był bardzo podatny na zmiany. Jeden z dwóch (oprócz Czarnej Mowy) sztucznych języków Śródziemia.
Khuzdûl
Sekretny język krasnoludów, w pewnym stopniu wzorowany na językach semickich, czego skutkiem jest m.in. charakterystyczna alternacja w wyrazach zbudowanych w większości na trójspółgłoskowych rdzeniach.
Nandorin
Język elfów, posługiwali się nim Nandorowie. Jako że był jednym z wielu języków Leśnych Elfów, nie grał takiej roli, jak sindarin. Niektóre znane słowa: beorn – człowiek, kwenda – elf, Lindon, Lindórinand – Lothlórien, Utum – Udûn.
Pierwotny
Język, którym elfowie zaczęli mówić wkrótce po przebudzeniu nad jeziorem Cuiviénen, jeszcze przed znalezieniem ich przez Oromego. Z pierwotnego języka elfickiego wykształciły się język wspólnoeldariński i wiele języków Avarich.
Quenya
Język elfów używany w Amanie, a w Śródziemiu przez Ñoldorów, ceremonialny język Númenoru. Najbardziej rozwinięty przez Tolkiena język mitologii Śródziemia. Opiera się na łacinie i języku fińskim.
Rohirricki
Język ludzi, mieszkańców Rohanu. Jego słowa w powieściach zastąpione zostały przez Tolkiena słowami z języka staroangielskiego (jako że jego pokrewieństwo ze Wspólną Mową odpowiadało pokrewieństwu staroangielskiego i współczesnego angielskiego). Istnieje jednak kilka słów stworzonych przez autora.
Sindarin
Język elfów powiązany z quenyą, wzorowany na języku walijskim. Używany był przez Sindarów.
Taliska
Pierwotnie, we wstępnej fazie tworzenia Śródziemia (w latach 30. XX wieku), taliska był archaicznym językiem używanym przez ludzi w Pierwszej Erze i bezpośrednim przodkiem języka adûnaickiego. Znane jest tylko kilka jego słów, jak bar – człowiek, bor – kamień, czy hala – straż. W późniejszych materiałach Tolkiena przodkami adûnaiku są języki Pierwszego i Trzeciego Rodu Edainów.
Telerin
Język elfów używany przez szczep Telerich, blisko spokrewniony z quenyą.
Valarin
Język Valarów i Majarów. Jako istoty duchowe mogli porozumiewać się telepatycznie, jednak ich zejście na Eę i ucieleśnienie wymagało od nich również przyjęcia cech istot wcielonych, takich jak stworzenie własnego języka. Język Valarów był dla elfów nieprzyjemny (m.in. zawierał wiele dźwięków obcych elfom), jednak w quenyi istnieją zapożyczenia z tego języka – np. Ezellohar (Zielony Kurhan – val. Ezellôchâr), Máhanaxar (Krąg przeznaczenia – val. Mâchananaškad), oraz imiona Valarów: Manwë (Mânawenûz), Aulë (Aȝûlêz), Tulkas (Tulukastâz), Oromë (Arômez), Ulmo (Ulubôz). Język ten powstał jako pierwszy w obszarze Ardy, nie jest w związku z tym związany z żadnym z jej późniejszych języków, z wyjątkiem pojedynczych, zapożyczonych słów w quenyi czy adûnaickim (słowo iniðil oznaczające lilię lub duży pojedynczy kwiat, w adûnaicu występuje jako Inzil i oznacza kwiat – prawdopodobnie przeszło ono do tego języka przez elfów kontaktujących się z Númenorejczykami). W Czarnej Mowie występuje słowo nazg, prawdopodobnie z valaryjskiego nashkâd (Melkor był Valarem, a Sauron Majarem, znali więc valarin). Pierwotna koncepcja Tolkiena zakładała, że wszystkie języki elfów pochodzą od języka Oromëan – Valarinu, którego elfowie próbowali się nauczyć od Oromëgo nad Cuiviénen (Valarin dzielił się na Oromëan – przodek języków elfickich, Aulëan – przodek języka Krasnoludów i Melkian – przodek Czarnej Mowy). Koncepcja ta została jednak porzucona. Przykładowe słowa valarińskie: Aþâraphelûn Amanaišal – Arda Nieskażona, Aþâraphelûn Dušamanûðân – Arda Skażona, ayanûz – Ainur, Dâhan-igwiš-telgûn – Taniquetil, mirubhôzê – qya. miruvor, Fanaikelûþ – Księżyc, Ibrîniðilpathânezel – Telperion, Tulukhedelgorûs – Laurelin, uruš – ogień.
Westron
Język ludzi, w Trzeciej Erze posługiwała się nim większość mieszkańców Śródziemia. Jako ojczysty język był używany w Arnorze i Gondorze, a później także w Shire. Jego oryginalne nazwy to Adûni oraz Sôval Phârë; w sindarinie był nazywany Annúnaid i Falathren. Westron wywodził się z języka adûnaickiego. Znanych jest niewiele słów w Westronie, ponieważ język, którym posługiwały się postacie w książkach Tolkiena, przedstawiony został jako język angielski. Westron nazywany był także Wspólną Mową.
